Bu yazıdaki bilgilerin önemli bir kısmı TÜİK 2017 hanehalkı bütçe anketi çalışmasına dayanıyor. Öncelikle mal ve hizmetlerin sepetteki ağırlıklarını bulmak amacıyla anket uygulanacak hanehalkları belirleniyor. Bunları belirlerken kentsel, belediye bulunan kırsal yerlerden ve köylerden ulusal adres veri tabanına göre bloklar oluşturuluyor ve bloklardan sistematik yöntemle ankete dahil edilecek hanehalkları belirleniyor.
Her ay ortalama 1.296 hanehalkı ankete tabi tutuluyor. Bunlar her ay değişiyor ve yılda toplam 15.552 hanehalkına anket uygulanıyor. Anketör ilgili haneyi ölçüme tabi ayda 4 kere ziyaret ederek tüketim harcamalarını kayıt ediyor. Bu anketler sonucunda da ortalama bir hanehalkının sepeti ve sepetteki mal ve hizmetlerin ağırlıkları ortaya çıkıyor. Bu ağırlıklar yılda bir kez Aralık ayında değiştiriliyor.
Belirli ürün gruplarının ağırlıklarının değişmesinin iki ana sebebi olabilir;
- Hanehalkının tüketim alışkanlıkları değişmiş olabilir,
- Tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatı değişmiş ve toplam bütçeleri içindeki göreli ağırlıkları değişmiş olabilir.
2019 Aralık’ta yapılan değişiklikte 3 ana grup olan “Gıda ve İçecekler”, “Konut” ve “Ulaştırma”nın toplam payının %55.23’ten %52.73’e (%2.5 fark) düşmesi ve buna karşılık “İçki ve Sigara” ve “Lokanta ve Oteller” kalemlerinin ağırlıklarının toplam %2.64 puan artmasının en akla yatkın sebebi olarak 2019 yılındaki İçki ve Sigaradaki fiyat artışının %40’ın üstündeyken yukarıda saydığım 3 ana gruptaki fiyat artışının %10 civarında olması söylenebilir.
TÜİK tarafından yapılan bu ağırlık değişiklikleri bazen enflasyon üzerinde yuları yönlü bazen de aşağı yönlü etki yapar. Mesela “Tütün ve Alkollü İçecekler” grubunun ağırlığının artması yıllık enflasyon rakamlarında yukarı yönlü etki yapmıştır ve yapacaktır. Şöyle ki;
Ağustos 2019’da bahsettiğim ürün grubunun fiyatı %19 yükselmiştir. Ağustos 2020’ye kadar bu yükselişin etkisi yıllık enflasyon içinde dikkate alınacaktır. Bu dönemde diğer ürünlerin ortalama enflasyonunun %10 civarında olacağı tahmin edilirse “Tütün ve Alkollü İçecekler” grubunun ağırlığının arttırılmasının enflasyonu yükseltici etkisi olacağı görülebilir.
İlk yorum yapan siz olun