Nominal Faiz – Reel Faiz Tartışması

Son zamanalarda; yatırımcıların Türkiye’deki reel faizi değil nominal faizi dikkate aldıkları, bu yüzden düşük reel faiz verilmesinin gelecek yatırımların seviyesini çok etkilemeyeceği söyleniyor. Önce kabaca tanım yapalım;

Nominal Faiz = Enflasyon + Reel Faiz. (Faizin önümüzdeki dönemde verileceği düşünülürse beklenen enflasyonun dikkate alınması gerekir.)

Yabancı yatırımcı Türkiye’ye yatırım yapmak için öncelikle doları TL’ye dönüyor. Arkasından TL faiz getiren enstrümana yatırım yapıyor. Diyelim ki; 1 dolar = 6 TL ve TL nominal faizi %10. Yatırımcının 1 milyon doları olsun yani 6 milyon TL yatırım yapacak Türkiye’ye. Yıllık net %10 faiz getirisi elde ettiğinde yıl sonunda anapara+faiz 6.6 milyon TL elde etmiş olacak. Bu pek bir şey ifade etmiyor, çünkü yabancı için dolar cinsinden elinde ne kadar olduğu önemli. Bunu da ancak vade geldiğinde ortaya çıkan kur belirleyecektir. İşte olayın kritik kısmı burada başlıyor;
Teorik olarak iki ülke arasındaki kur değişimi iki ülke arasındaki enflasyon farkı kadar olmalı. (satinalma gücü modeline göre) Şöyle açıklayalım; ABD enflasyonu %0 ve Türkiye enflasyonu %10 olsun. ABD’li bir ithalatçı bu yıl 100 USD karşılığı TL yani 600 TL değerinde mal alsın Türkiye’den. Bir yıl sonra ülkede enflasyon %10 olduğu için aynı malların değeri 660 TL olacak. ABD’li ithalatçının aynı malları aynı şekilde alabilmesi için kurun da 1 dolar = 6.6 TL olması gerekir. Aksi takdirde ya TL reel olarak değerlenmiş ya da değer kaybetmiş olacaktır ve bu da ticaret dengelerini değiştirecektir. (Gerçek hayatta çoğu zaman böyle olur)

İki farklı olayı bir araya getirirsek; yabancı yatırımcı 6.6 milyon TL’sini 6.6 TL’den dolara dönecek ve 1 milyon dolarını yıl sonunda ülkesine götürecektir. Ve Türkiye’ye yatırım yapmasının karşılığında hiç faiz geliri elde edememiş olacak. Bu yüzden enflasyon farklarının üstünde bir reel faiz önemli. O da en az CDS kadar verilmeli. Bu da ülkenin riskinin kompanse edilmesi için talep edilen bir sigorta primi. Demek ki bizim ülkemizde şu anda beklenen enflasyonun üzerine en az %2.5 puan faiz ödemeliyiz ki yabancı yatırımı çekebilelim. Yani aslında değilmiş gibi gözükmesine rağmen reel faiz önemli.

Reel faiz değil sadece nominal faiz önemli diyenlerin teorileri doğru olsaydı enflasyon ve CDS oranlarını hiç dikkate almadan dünyadaki bütün para en yüksek nominal faizi olan ülkelere kayardı. Bu da muhtemelen en yüksek enflasyona sahip ülkeler olurdu ki gerçek durum bu değil.