Tahvil nedir? Faizler düşerken neden tahvilin değeri artar?

Yatırım Danışmanı Kerim Bey, İpek Hanım’ın bu konudaki sorularını yanıtlıyor. (3)

K – İpek Hanım, size biraz yatırım ürünlerinden bahsedeyim. İlk ürünümüz devlet tahvili. Aslında bu bir devlet iç borçlanma senedi. (DİBS) Yani devlet borçlanmak istediğinde bir kağıt ihraç ediyor, bunu belli bir bedel karşılığında satıyor. Bu kağıdın üstünde bir tutar ve bir tarih var. Devlet kısaca; bu kağıdı ilgili tarihte bana getirene üzerinde yazan tutarı vereceğim diyor. İhraç ettiği tarihte kağıdı kaç liradan satacağını da faiz belirliyor.

İ – Bir dakika Kerim Bey, biraz karışık oldu. Ben bu kadar hızlı anlayamıyorum J

K – Estağfurullah, ben şimdi bir örnekle anlatırım daha açıklayıcı olur. Öncelikle şunu söyleyeyim bahsettiğimiz DİBS ikiye ayrılır; vadesi 1 yıldan kısa olanlara “Hazine Bonosu” vadesi bir yıl ve daha uzun olanlara “Devlet Tahvili” denir. Az önce bahsettiğim kağıdın üstündeki tutar yani vadesinde devletin tahvil sahibine ödediği tutara biz “nominal” diyoruz, bizim kağıtlarımız için bu 100 TL olacak. Vade tarihine de itfa tarihi diyoruz. İlk çıkarıldığı tarih ise ihraç tarihi.

İ – Aslında bir an önce örneğe geçersen galiba daha iyi olacak.

K – Tamam tamam hemen geçiyorum. Diyelim ki 1 yıl vadeli bir tahvil ve nominali 100 TL. Bu tahvile ilişkin ihraç tarihi itibariyle eksik olan tek bilgimiz bu tahvilin satış fiyatının ne olduğu. Yani biz yatırımcı olarak bugün devlete borç vereceğiz, devlet de bize 1 yıl sonra 100 TL verecek, işte bizim bugün devlete vereceğimiz borç tutarı tahvilin fiyatı. Bunu belirlyebilmemiz için de bilmemiz gereken şey faiz oranı. Diyelim ki faiz oranı %10, o zaman bir yıl sonraki 100 lira’nın %10 faiz oranıyla iskonto edilmesi gerekiyor.

İ – Hoppala, yine geldi jargon. Kerim Bey iskonto etmek ne demek ben bilmiyorum ki.

K – Haklısının açalım biraz. Aslında cevabımız %10 faiz oranıyla bugün ne kadar tutarımızı vadeli mevduat olark bağlarsak 1 yıl sonra elimize 100 lira geçen sorusunun cevabıyla aynı. Bugün 100 liram olsaydı, %10 faizle bir yıl sonra kaç param olurdu sorusunun cevabı yıllık 10 lira faiz olduğu için anapara artı faizden 110 TL olacak. Yani à 100(1+0.10) = 110 TL. İşte biz de tersini yaparak 100 TL’yi bu parantez içindeki değer olan 1.10’a bölersek bir sene sonraki 100 TL’nin %10 faiz oranıyla bugünkü değerini bulmuş oluyoruz. O da 90.9 TL. Bu hesaplamaların hepsinde vergi yokmuş gibi davrandık bu arada.

İ – Anlaşıldı şimdi, kusura bakma çocuğa anlatır gibi anlattırdım ama konulara yabancı olduğum için biraz geç oturuyor kafamda. Buraya kadarki kısmı tamam ama benim merak ettiğim bir diğer konuda bu tahvili aldım vadeye kadar beklemek zorunda mıyım?

K – Hayır tahvilleri ikinci el piyasada rahatlıkla satabilirsiniz, piyasası likittir.

İ – Galiba benim daha önce duyduğum tahvil faizleri düşerse tahvilin değeri yükselir konusu bu ikinci el piyasada satmaya kalkarsak geçerli. Doğru mu?

K – Aynen öyle. İsterseniz onu da bir çay içtikten sonra anlatayım.

İ – Süper olur.

Bu seriye ait diğer diyalog yazıları;